"Những căn bệnh như tim mạch, tiểu đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư… được liệt vào những bệnh đang là gánh nặng của Việt Nam". Đó là phát biểu của ông Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế, tại Hội thảo quốc tế về chế độ ăn uống liên quan đến bệnh không lây nhiễm tại châu Á được tổ chức ngày 9-11.
Theo ông Sơn, ước tính cứ 10 ca tử vong ở Việt Nam thì có gần tám ca tử vong là do bệnh không lây nhiễm. Đặc biệt, trong 12 triệu người mắc bệnh tăng huyết áp trong cộng đồng hiện nay có tới gần 60% chưa được phát hiện bệnh và trên 80% chưa được quản lý điều trị. Tương tự, trong tổng số hơn ba triệu người bị đái tháo đường thì có gần 70% chưa được phát hiện bệnh và trên 70% chưa được quản lý điều trị thuốc.
Theo nghiên cứu gánh nặng bệnh tật toàn cầu 2017, năm 2015 bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân dẫn tới 15 triệu trường hợp tử vong tại các quốc gia đang phát triển, tăng gần 3,8 triệu so với năm 2000. Chế độ ăn không hợp lý là nguyên nhân của hơn 19% tổng số ca tử vong toàn cầu năm 2017 và gần 70% các ca tử vong do bệnh động mạch vành.
Các nước đang phát triển (bao gồm các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình) đang phải đối mặt với gánh nặng bệnh tật kép. Trong khi đang nỗ lực ứng phó với các bệnh truyền nhiễm như AIDS, bệnh lao và sốt rét thì đồng thời các quốc gia này lại phải đối mặt với sự gia tăng ở mức báo động của bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, bệnh tâm thần và đái tháo đường.
Thực tế cho thấy bệnh không lây nhiễm liên quan đến chế độ ăn uống đang gia tăng ở nhóm trẻ tuổi, gây ra những gánh nặng kinh tế lâu dài cho xã hội. Thực phẩm, chế độ ăn uống và tình trạng dinh dưỡng bao gồm thừa cân, béo phì là một trong các yếu tố, nguy cơ quan trọng nhất của bệnh không lây nhiễm.
Các nghiên cứu cho thấy ăn ít rau và trái cây là nguyên nhân của 19% số ca ung thư dạ dày, ruột, 31% các bệnh thiếu máu tim cục bộ và 11% số trường hợp đột quỵ. Ăn nhiều muối là nguy cơ của đột quỵ, tăng huyết áp, ung thư dạ dày, suy thận, loãng xương và một số bệnh tim mạch khác...
Bên cạnh đó, số liệu điều tra của Bộ Y tế năm 2105 cho thấy hơn 1/2 người trưởng thành ăn thiếu rau hoặc trái cây và người dân ăn muối nhiều gấp hai lần so với khuyến nghị của WHO. Tỉ lệ thừa cân, béo phì cũng tăng nhanh theo các năm. "Do đó việc tăng cường dinh dưỡng hợp lý và xây dựng môi trường thực phẩm lành mạnh là một trong các ưu tiên hàng đầu trong dự phòng và kiểm soát bệnh không lây nhiễm, nâng cao sức khỏe người dân" - ông Sơn nhấn mạnh.
Ông Sơn cũng cho biết thêm Việt Nam đang nỗ lực và quan tâm đầu tư cho lĩnh vực phòng, chống bệnh không lây nhiễm. Bộ Y tế đang tích cực tập trung giải quyết vấn đề không lây nhiễm theo hướng kiểm soát các yếu tố nguy cơ, khám phát hiện sớm, theo dõi liên tục, suốt đời bệnh nhân mắc các bệnh không lây nhiễm.
