Vụ trúng đấu giá đất ảo ở Quảng Ngãi: Vận dụng pháp luật để đảm bảo quyền lợi của dân

Như PLO đã phản ánh, năm 2007, ông Đặng Huy Dũng (61 tuổi, ngụ xã Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) trúng đấu giá một lô đất do UBND huyện Bình Sơn cũ, tỉnh Quảng Ngãi tổ chức bán đấu giá.

Đến năm 2008, ông được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lô đất này. Tuy nhiên, đến năm 2018, ông Dũng phát hiện lô đất không có trên thực địa. Suốt nhiều năm nay, ông Dũng liên tục khiếu nại, yêu cầu giải quyết quyền lợi chính đáng đối với gia đình ông nhưng không cơ quan nào giải quyết.

Sổ đỏ đã cấp không có giá trị

Trước sự việc hy hữu trên, trao đổi với PV, luật sư Trương Văn Tuấn, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho rằng vụ việc trên có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Theo luật sư Tuấn, theo Điều 5 quy chế đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất (Ban hành kèm theo Quyết định số 216/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng - quy định có hiệu lực tại thời điểm thực hiện đấu giá), thửa đất được đưa ra đấu giá phải đáp ứng các điều kiện như đã có quy hoạch sử dụng đất chi tiết hoặc kế hoạch sử dụng đất chi tiết; quy hoạch xây dựng chi tiết được phê duyệt; đã được bồi thường, giải phóng mặt bằng; có phương án đấu giá được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 48 Luật Đất đai 2003 quy định giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp theo từng thửa đất.

Luật sư Tuấn nhận định việc thửa đất đã được cấp sổ nhưng không tồn tại trên thực địa cho thấy thửa đất này không đủ điều kiện để tổ chức đấu giá. Việc đấu giá, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong trường hợp này có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Thửa đất trúng đấu giá của ông Dũng không tồn tại trên thực địa nên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cũng không có giá trị pháp lý vì cấp sai quy định.

Cũng theo LS Trương Văn Tuấn, trước mắt, trách nhiệm pháp lý trong vụ việc thuộc về UBND huyện Bình Sơn cũ, tỉnh Quảng Ngãi - đơn vị tổ chức đấu giá.

Các khả năng pháp lý

ThS Trương Thị Tú Mỹ, khoa Luật, ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TP.HCM, cho biết nếu ông Dũng trúng đấu giá hai lô đất số 18 và 19 thì theo khoản 2 Điều 13 Quy chế ban hành Quyết định 216/2005/QĐ-TTg, Phòng TN&MT huyện Bình Sơn phải có trách nhiệm bàn giao đất trên thực địa đối với cả hai lô đất 18 và 19 cho ông Dũng.

Tuy nhiên, theo ông Dũng thì thời điểm đó, ông chỉ được bàn giao đất đối với lô số 18, riêng lô đất số 19, không thực hiện bàn giao đất (sau này ông mới nhận ra do không hiểu biết).

Như vậy, việc UBND huyện không bàn giao đất trên thực địa đối với lô số 19 là sai quy trình giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người trúng đấu giá, dẫn đến sự việc hy hữu sau đó là cấp sổ cho một thửa đất không tồn tại trên thực tế.

Từ đây nhiều người đặt vấn đề: ông Dũng còn thời hiệu khởi kiện hành chính do các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan có thẩm quyền đã gây thiệt hại cho ông hay không?

ThS Mỹ cho biết Luật Tố tụng hành chính (Luật TTHC) năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019, 2025) quy định cá nhân có quyền khởi kiện vụ án hành chính đối với hành vi trái pháp luật của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Tuy nhiên, phải lưu ý đến vấn đề về thời hiệu khởi kiện, vì khi hết thời hiệu đồng nghĩa với việc mất quyền khởi kiện.

Theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 116 Luật TTHC hiện hành thì thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính là “1 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính”. Theo đó, trường hợp cá nhân, tổ chức bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành chính thì thời điểm bắt đầu tính thời hiệu là từ ngày chủ thể đó nhận được quyết định hành chính. Trường hợp cá nhân, tổ chức không phải là đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của quyết định hành chính thì thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày họ biết được quyết định hành chính đó.

"Trong trường hợp của ông Dũng thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày ông Dũng nhận được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tức là từ năm 2008 (vì giấy chứng nhận được cấp ngày 14-3-2008). Lưu ý rằng theo quy định của Luật TTHC hiện hành thì thời hiệu khởi kiện tính từ lúc ông Dũng nhận được giấy chứng nhận chứ không phải tính từ lúc ông Dũng nhận thấy quyền và lợi ích của mình bị xâm phạm bởi giấy chứng nhận đã được cấp", ThS Mỹ nói và cho rằng sổ đã cấp từ 2008, tới năm 2018 ông Dũng mới có động thái đi đòi quyền lợi thì cũng không còn thời hiệu khởi kiện.

Cùng vấn đề này, Luật sư Nguyễn Trọng Ân, Đoàn Luật sư TP.HCM, cho biết theo mục 1 Phần I của Công văn số 02/GĐ-TANDTC ngày 19-9-2016 của TAND Tối cao, việc UBND cấp Giấy chứng nhận cho lô đất không có thật là ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của ông Dũng. Vì vậy ông có quyền khởi kiện Quyết định hành chính yêu cầu hủy GCN và bồi thường số tiền ông đã bỏ ra khi mua trúng đấu giá và lãi nếu còn thời hiệu khởi kiện.

Theo Luật sư Ân, về nguyên tắc, thời hiệu khởi kiện sẽ tính từ thời điểm ông Dũng nhận được sổ đỏ. Nếu trong thời gian này, ông Dũng khiếu nại và được UBND giải quyết bằng một Quyết định giải quyết khiếu nại và ông không đồng ý với quyết định giải quyết này thì ông có quyền khởi kiện Quyết định giải quyết khiếu nại. Trong trường hợp của ông Dũng, vì sổ đỏ của ông được cấp 2008, cho dù ông có khiếu nại thì đến nay thời hiệu cũng đã hết.

Tuy nhiên, có một điểm đáng chú ý là gia đình ông Dũng đã nhiều lần gửi đơn, kiến nghị, trong đó có Biên bản làm việc ngày 13-12-2025 do Chủ tịch UBND xã Bình Sơn ký, trong đó có nội dung Phòng Kinh tế - Hạ tầng xã Bình Sơn kết luận lô đất số 19 không tồn tại trên thực tế.

Luật sư Ân dẫn Khoản 4, mục III Công văn 89/TANDTC-PT ngày 30-6-2020 về thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mắc khi xét xử như sau: Trường hợp cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản bằng hình thức Công văn, Thông báo… có nội dung thể hiện diễn biến việc ra quyết định hành chính, quá trình xác minh khiếu nại, từ đó căn cứ các quy định của pháp luật để ra kết luận đối với việc khiếu nại thì xác định văn bản hành chính này là quyết định giải quyết khiếu nại. Văn bản này có nội dung làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự nên được xác định là đối tượng khởi kiện vụ án hành chính. Khi giải quyết vụ án thì Tòa án phải xem xét tính hợp pháp của quyết định hành chính ban đầu.

"Như vậy, Biên bản làm việc ngày 13-12-2025 có thể khôi phục lại thời hiệu khởi kiện", Luật sư Ân nêu quan điểm và cho rằng trong trường hợp này ông Dũng có thể khởi kiện UBND xã Bình Sơn - nơi có thửa đất để yêu cầu hủy sổ đỏ đã cấp và yêu cầu UBND bồi thường thiệt hại – khi đó UBND có thể giải quyết cấp cho ông Dũng thửa đất khác.

Phương án khác, ThS Trương Thị Tú Mỹ cho rằng ông Dũng cũng có thể khởi kiện đòi bồi thường theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017.

Cụ thể, theo Khoản 1 Điều 6 Luật này thì thời hiệu yêu cầu bồi thường là 3 năm kể từ ngày người có quyền yêu cầu bồi thường nhận được văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường.

Như vậy, vấn đề đặt ra ở đây là ông Dũng cần có văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường. Văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường là văn bản đã có hiệu lực pháp luật do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền ban hành theo trình tự, thủ tục pháp luật quy định, trong đó xác định rõ hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ hoặc là bản án, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định rõ người bị thiệt hại thuộc trường hợp được Nhà nước bồi thường.

Trên cơ sở văn bản này, ông Dũng sẽ có đủ căn cứ pháp lý để thực hiện quyền yêu cầu bồi thường trong thời hiệu luật định.

Quy định về kế thừa nghĩa vụ

Theo Khoản 8 Điều 54 Luật tổ chức chính quyền địa phương 2025 thì các công việc, thủ tục hành chính, các đơn thư khiếu nại, tố cáo của UBND huyện Bình Sơn đang giải quyết nếu đến thời điểm 1-7-2025 mà vẫn chưa hoàn thành hoặc đã hoàn thành nhưng sau đó phát sinh vấn đề liên quan cần giải quyết thì cơ quan tiếp nhận là UBND xã Bình Sơn sau sáp nhập.

Ngoài ra, theo khoản 2 Điều 8 Nghị quyết 01/2025/NQ-HĐTP thì UBND xã Bình Sơn cũng là cơ quan kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của UBND huyện Bình Sơn cũ.

Luật sư TRƯƠNG VĂN TUẤN, Đoàn Luật sư TP.HCM