Chính trường Thái Lan đứng trước nhiều kịch bản khó đoán sau khi Tòa Hiến pháp ngày 29-8 phế truất Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra liên quan đoạn ghi âm cuộc trò chuyện giữa bà và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen bị rò rỉ hồi tháng 6, theo tạp chí TIME.
Đảng cầm quyền trụ lại với một lãnh đạo mới
Trong cuộc bầu cử vừa qua, đảng Pheu Thai đã đưa ra ba ứng viên: ông Srettha Thavisin, bà Paetongtarn và ông Chaikasem Nitisiri. Với việc ông Srettha đã bị phế truất vào tháng 8-2024, bà Paetongtarn vừa bị phế truất, ông Chaikasem trở thành lựa chọn cuối cùng của đảng.
Ông Chaikasem, có nhiều kinh nghiệm trong bộ máy chính phủ khi từng đảm nhiệm chức Bộ trưởng Tư pháp trong chính phủ của cựu Thủ tướng Yingluck Shinawatra.
Tuy nhiên, xung quanh Chaikasem vẫn tồn tại một loạt vấn đề mà “các đối thủ có thể khai thác” - ông Napon Jatusripitak, nghiên cứu viên Chương trình Nghiên cứu Thái Lan tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, chia sẻ với TIME.
Ông Chaikasem từng bày tỏ sự cởi mở với khả năng sửa đổi luật khi quân đầy tranh cãi của Thái Lan, điều vốn là lằn ranh đỏ đối với nhiều người bảo hoàng. Sức khỏe của chính trị gia này cũng là mối lo ngại, sau khi ông bị đột quỵ trong chiến dịch tranh cử năm 2023.
Ông Chaikasem đã tìm cách trấn an dư luận về sức khỏe của mình, gần đây ông nói với báo chí: “Vấn đề đột quỵ giờ không còn nữa. Các cục máu đông lớn nhỏ ở cổ tôi đã tan, và cuộc sống đã trở lại bình thường. Hôm qua tôi còn chơi golf rất thoải mái”.
Phe bảo thủ thúc đẩy khả năng quân đội trở lại nắm quyền
Hiện tại, liên minh do đảng Pheu Thai dẫn dắt vẫn nắm giữ đa số sít sao. Nhưng ba đảng cỡ trung gồm Quốc gia Thống nhất Thái Lan (UTN), Klatham và Dân chủ có đủ trọng lượng để khi rời liên minh sẽ làm cán cân quyền lực đảo chiều.
Trong số này, giới quan sát cho rằng chỉ có UNT là có con đường khả thi đến chiếc ghế thủ tướng.
UNT, đảng của cựu Thủ tướng Prayut Chan-o-cha, là một lực lượng bảo thủ, thân quân đội, thân hoàng gia. Đảng này đã đưa ra hai ứng viên thủ tướng trong kỳ bầu cử vừa rồi là ông Prayut, cựu tướng lĩnh quân đội từng nắm quyền sau chính biến năm 2014, với nhiệm kỳ thủ tướng kéo dài đến năm 2023; cùng ông Pirapan Salirathavibhaga, lãnh đạo hiện tại của đảng, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Năng lượng trong chính phủ hiện nay.
Một số nhà quan sát cho rằng ông Pirapan có thể trở thành thủ tướng, nhưng cũng có ý kiến cho rằng ông Pirapan không có đủ sự ủng hộ trong nội bộ đảng.
Trong khi đó, ông Prayut có thể trở thành một “quân bài bất ngờ” của phe bảo thủ.
Sau thất bại của UTN trong cuộc bầu cử năm 2023, ông Prayut từng tuyên bố rút khỏi chính trị. Cuối năm đó ông được bổ nhiệm làm cố vấn cho Nhà vua.
Dù chỉ còn đủ điều kiện để cầm quyền thêm hai năm nữa trước khi chạm giới hạn nhiệm kỳ theo Hiến pháp, nhà khoa học chính trị Titipol Phakdeewanich thuộc ĐH Ubon Ratchathani dự đoán ông Prayut hoàn toàn có thể tính toán quay lại chính trường để dẫn dắt Thái Lan đến kỳ bầu cử 2027 bằng cách tận dụng “mối quan hệ với quân đội và giới tinh hoa”.
Đồng minh cũ quay lại liên minh hoặc lập chính phủ lâm thời với sự ủng hộ từ phe đối lập
Đòn giáng lớn nhất vào Pheu Thai trong những tuần gần đây là việc mất đi đối tác lớn nhất trong liên minh: đảng Bhumjaithai.
Bhumjaithai từng là đồng minh lớn nhất trong chính phủ do ông Prayut dẫn dắt trước đây, và đã lấy việc hợp pháp hóa cần sa làm trọng tâm chiến dịch tranh cử năm 2019.
Lãnh đạo đảng, cựu Bộ trưởng Y tế Anutin Charnvirakul, từng tranh cử Thủ tướng năm 2023.
Sau khi gia nhập chính phủ liên minh do Pheu Thai dẫn dắt, ông Anutin được trao chức Bộ trưởng Nội vụ. Tuy nhiên, đến tháng 6, Bhumjaithai đã rút khỏi liên minh do vụ rò rỉ điện đàm của Thủ tướng Paetongtarn.
Ban đầu, Bhumjaithai tuyên bố sẽ đề nghị bỏ phiếu bất tín nhiệm thủ tướng Thái Lan, nhưng đến ngày 3-7, sau khi chính thức gia nhập phe đối lập, đảng này cho biết sẽ tạm hoãn.
Lãnh đạo phe đối lập, ông Natthaphong Ruengpanyawut của đảng Nhân dân, gợi ý rằng để tránh bế tắc chính trị, một kịch bản có thể là phe đối lập ủng hộ một “chính phủ lâm thời” với nhiệm vụ rõ ràng, giới hạn cho đến khi bầu cử mới diễn ra, tập trung vào ổn định và cải cách dân chủ.
“Tôi không thể tự mình quyết định. Cuối cùng thì phía bên kia là đảng Bhumjaithai và chính ông Anutin cũng phải đồng thuận với chúng tôi” - ông Natthaphong nói.
Tuy nhiên, ông Anutin đã bác bỏ việc đồng ý với kế hoạch này. “Tôi chưa bao giờ tự đề xuất mình làm Thủ tướng lâm thời. Thông tin đó là sai sự thật” - ông Anutin nói, đồng thời cho biết cần phải có thêm các cuộc thảo luận.
