Ngày 29-8, Tòa Hiến pháp Thái Lan ra phán quyết phế truất bà Paetongtarn Shinawatra khỏi cương vị thủ tướng nước này, với tỉ lệ 6-3.
Tòa Hiến pháp Thái Lan ra phán quyết phế truất sau khi tuyên bà Paetongtarn có tội, vi phạm hiến pháp liên quan đoạn ghi âm cuộc trò chuyện giữa bà và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen bị rò rỉ hồi tháng 6.
Bà Paetongtarn trở thành vị thủ tướng thứ năm bị Tòa Hiến pháp bãi nhiệm trong vòng 17 năm qua.
Phán quyết này có nghĩa là toàn bộ nội các hiện tại của bà cũng bị bãi nhiệm.
Theo tờ Bangkok Post, Phó Thủ tướng Phumtham Wechayachai và nội các hiện tại sẽ lãnh đạo chính phủ Thái Lan với tư cách tạm quyền cho đến khi một thủ tướng mới được Hạ viện bầu ra.
Thời gian tổ chức bầu cử thủ tướng mới sẽ do chủ tịch Hạ viện Thái Lan đề xuất. Hiến pháp không quy định khung thời gian cụ thể về thời điểm Hạ viện phải triệu tập.
Một ứng cử viên thủ tướng cần sự ủng hộ của 50 nhà lập pháp trước khi Hạ viện có thể bỏ phiếu. Để trở thành thủ tướng, ứng viên này cần có sự ủng hộ của hơn một nửa trong số 492 thành viên hiện tại của Hạ viện - tương đương 247 phiếu.
Nếu ứng cử viên không được chấp thuận, Hạ viện phải triệu tập lại và quy trình sẽ được lặp lại cho bất kỳ ứng cử viên nào khác được đề cử, cho đến khi một thủ tướng được chọn, và không giới hạn thời gian.
Dưới đây là các ứng cử viên đủ điều kiện có thể trở thành thủ tướng Thái Lan kế nhiệm bà Paetongtarn, theo tờ Nation và hãng tin Reuters.
Ông Anutin Charnvirakul (đảng Bhumjaithai)
Ông Anutin Charnvirakul (58 tuổi), cựu phó Thủ tướng và cựu Bộ trưởng Nội vụ Thái Lan, hiện là lãnh đạo đảng Bhumjaithai.
Bhumjaithai là đảng lớn thứ hai trong liên minh của bà Paetongtarn trước khi đảng này rút lui hồi tháng 6, khiến chính phủ chỉ còn giữ được đa số sít sao trong quốc hội.
Ông Anutin đã thực hiện thành công lời hứa trong chiến dịch tranh cử năm 2019 là hợp pháp hóa và thúc đẩy việc sử dụng cần sa y tế. Tuy nhiên, điều này dẫn tới tình trạng gia tăng sử dụng cần sa cho mục đích giải trí và bùng nổ các cửa hàng cần sa trên khắp cả nước, khiến phe bảo thủ bất bình và buộc chính phủ phải lên kế hoạch hình sự hóa trở lại đối với cần sa phi y tế.
Trong thời gian làm Bộ trưởng Y tế giữa đại dịch COVID-19, ông Anutin phụ trách mua vaccine, áp dụng lệnh phong tỏa và điều trị bệnh nhân. Chính trị gia này được ghi nhận là người thúc đẩy mở cửa trở lại Thái Lan với du lịch quốc tế.
Ông Chaikasem Nitisiri (đảng Pheu Thai)
Ông Chaikasem Nitisiri (77 tuổi) là một luật sư, cựu Bộ trưởng Tư pháp Thái Lan (2013-2014).
Ông Chaikasem từng là một trong ba ứng cử viên thủ tướng của đảng Pheu Thai trong các cuộc bầu cử năm 2019 và 2023, nhưng giữ vai trò khá mờ nhạt sau khi bị đột quỵ trong lúc vận động tranh cử.
Những tháng gần đây, ông Chaikasem xuất hiện với hình ảnh khỏe mạnh hơn, đăng ảnh chơi golf trên mạng xã hội và thể hiện sự nhanh nhẹn trước báo giới. Ông Chaikasem cho biết sức khỏe đã cải thiện đáng kể và sẵn sàng đảm nhận trọng trách nếu được giao phó.
Ông Pirapan Salirathavibhaga (đảng Quốc gia Thống nhất Thái Lan)
Ông Pirapan Salirathavibhaga (66 tuổi) là lãnh đạo đảng Bảo thủ “Quốc gia Thống nhất Thái Lan” (UTN), đồng thời giữ chức phó Thủ tướng và Bộ trưởng Năng lượng. Sự ủng hộ của ông đối với bà Paetongtarn trở nên then chốt sau khi đảng Bhumjaithai rút lui.
Dưới sự lãnh đạo của ông Pirapan, Bộ Năng lượng Thái Lan đã thúc đẩy minh bạch giá năng lượng, cải cách quy định nhập khẩu dầu và giảm giá điện nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí cho người dân.
Trước đó, ông Pirapan từng là Bộ trưởng Tư pháp, 7 lần trúng cử nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ và sau này trở thành cố vấn cho cựu Tổng tư lệnh quân đội kiêm Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha.
Ông Pirapan cũng là người sáng lập đảng UTN, lực lượng đã ủng hộ ông Prayuth trong cuộc bầu cử năm 2023. Hiện ông Pirapan đang bị điều tra liên quan cáo buộc tham nhũng trong việc phân phát các túi cứu trợ lũ lụt, nhưng ông phủ nhận.
Ông Prayuth Chan-Ocha (đảng Quốc gia Thống nhất Thái Lan)
Ông Prayuth Chan-Ocha (71 tuổi) từng lãnh đạo Thái Lan gần một thập niên sau khi chính phủ của đảng Pheu Thai sụp đổ trong cuộc chính biến năm 2014.
Ông Prayuth được bổ nhiệm làm thủ tướng vào năm 2014 và được quốc hội Thái Lan bầu lại vào năm 2019 sau một cuộc tổng tuyển cử.
Được mệnh danh là “Bác Tu”, ông Prayuth đã rút khỏi chính trường sau cuộc bầu cử vừa qua, nhưng vẫn giữ ảnh hưởng. Năm 2023, ông Prayuth được bổ nhiệm vào Hội đồng Cơ mật của Quốc vương Maha Vajiralongkorn - một vị trí đầy uy tín, nhưng sẽ phải từ bỏ nếu ông trở thành thủ tướng.
Theo hiến pháp, ông Prayuth chỉ có thể tại vị tối đa hai năm nếu quay trở lại làm thủ tướng.
Ông Jurin Laksanawisit (đảng Dân chủ)
Ông Jurin Laksanawisit (69 tuổi) là cựu lãnh đạo đảng Dân chủ. Ông Jurin từng giữ chức Bộ trưởng Thương mại trong chính phủ liên minh từ năm 2019 đến 2023 dưới thời Thủ tướng Prayuth. Trước đó ông cũng giữ các chức vụ như Bộ trưởng Y tế, Bộ trưởng Giáo dục.
Sau thất bại trong cuộc bầu cử năm 2023, ông Jurin đã từ chức lãnh đạo đảng Dân chủ.
Đảng Dân chủ vốn có quan hệ với giới bảo thủ truyền thống, nhưng đã mất dần sự ủng hộ và vai trò do nhiều thành viên rời bỏ và sự trỗi dậy của các đảng cấp tiến hơn. Đảng này vốn là đối thủ lâu năm của Pheu Thai, song đã tham gia liên minh từ năm ngoái.
