Các quan chức Mỹ cho biết vào ngày 28-1, căn cứ Mỹ ở Jordan bị tấn công mà Mỹ quy thủ phạm là các lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn. Theo phía Mỹ, các lực lượng thân Iran đã triển khai máy bay không người lái (UAV) nhằm vào tiền đồn Tháp 22 (Tower 22), ở đông bắc Jordan, khiến 3 lính Mỹ thiệt mạng và ít nhất 34 quân nhân Mỹ bị thương.
Đây là lần đầu tiên có lính Mỹ thiệt mạng ở Trung Đông trong các hành vi thù địch chống lại Mỹ kể từ khi xung đột Israel - Hamas bùng nổ vào ngày 7-10-2023, theo tờ The Wall Street Journal.
Trước nay, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden luôn thận trọng trong việc phản ứng trước hơn 150 cuộc tấn công của lực lượng vũ trang thân Iran trong khu vực kể từ ngày 7-10-2023, tránh mở rộng xung đột ở Trung Đông. Tuy nhiên, với việc có lính Mỹ thiệt mạng ở Jordan lần này, Washington phải đối mặt quyết định hành động mạnh mẽ hơn về mặt quân sự và cứng rắn hơn về mặt kinh tế thế nào để không gây ra xung đột lớn với Tehran.
Chính quyền ông Biden có thể phản ứng ra sao?
Phản ứng của chính quyền ông Biden trong sự việc căn cứ Mỹ ở Jordan bị tấn công tới mức độ nào là vấn đề tranh luận ở Washington. Các cựu quan chức Mỹ cho rằng chính quyền có thể chọn một số phương án mà không tấn công trực tiếp vào Iran, chẳng hạn như tấn công Quds - lực lượng tinh nhuệ của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran ở Syria, Iraq và Yemen, đánh tàu Iran trên biển, hay tấn công lớn vào lực lượng được Iran hậu thuẫn mà Mỹ cho là bên gây ra cuộc tấn công.
Bình luận về sự việc căn cứ Mỹ ở Jordan bị tấn công, ông Joel Rayburn, người từng là đặc phái viên về Syria dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump, nói rằng đây là “cuộc tấn công gây thương vong hàng loạt nhằm vào mục tiêu mềm trên lãnh thổ một quốc gia đồng minh (của Mỹ) và cuộc tấn công đã vượt qua tất cả lằn ranh đỏ”. Ông cho rằng điều quan trọng mà Mỹ phải xem xét là làm thế nào để buộc Iran trả giá trực tiếp, và khả năng Mỹ sẽ còn bị tấn công cho đến khi nước này chịu hành động, theo The Wall Street Journal.
Ông Aaron David Miller, chuyên gia tại viện nghiên cứu Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế có trụ sở tại Mỹ, gợi ý một số cách mà chính quyền ông Biden có thể đáp trả việc căn cứ Mỹ ở Jordan bị tấn công mà không nhắm vào lãnh thổ Iran. Việc này bao gồm tấn công lính Iran ở Syria hoặc Iraq, hoặc phương tiện, khí tài hải quân Iran ở Vịnh Ba Tư.
Ông Miller nói: “Điều mà chính quyền cần làm bây giờ là gửi một tín hiệu rõ ràng rằng việc (các lực lượng thù địch) tiếp tục các cuộc tấn công này sẽ khiến Mỹ phản ứng mạnh mẽ hơn. Mỹ có thể làm điều đó mà không cần vượt qua lằn ranh đỏ của Iran, tức là tấn công trực tiếp vào lãnh thổ Iran”.
Ông Miller nhắc đến việc chính quyền Tổng thống Ronald Reagan (nhiệm kỳ từ năm 1981 đến 1989) trước đây đã tấn công các tàu Iran và các giàn khoan dầu ngoài khơi Iran trong cuộc đối đầu với nước này nhưng chưa hề nhắm vào các mục tiêu trên lãnh thổ Iran.
Ông Biden thận trọng, đảng viên Cộng hòa đòi cứng rắn
Tổng thống Biden cho rằng cuộc tấn công căn cứ Mỹ ở Jordan là do các chiến binh ở Syria và Iraq được Iran hậu thuẫn tiến hành, đồng thời tuyên bố sẽ đáp trả nhưng không nói rõ ở mức độ nào và hành động cụ thể ra sao. Phần mình, Iran phủ nhận mọi liên hệ với vụ tấn công và cáo buộc Washington gây căng thẳng trong khu vực, theo The Wall Street Journal.
Khác với thái độ dè chừng của ông Biden, một số đảng viên Cộng hòa cho rằng Mỹ không nên né tránh việc tấn công các mục tiêu ở Iran, đồng thời khẳng định rằng việc ông Biden không hành động cứng rắn trong ba tháng qua đã khiến Iran và các lực lượng ủy nhiệm của Iran tự tin rằng họ có thể hành động mà không bị trừng phạt.
Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện, nói rằng cả “thế giới hiện đang theo dõi những dấu hiệu cho thấy tổng thống Mỹ cuối cùng đã sẵn sàng sử dụng sức mạnh của Mỹ để buộc Iran thay đổi hành vi”.
Còn Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, đảng viên Cộng hòa bang Nam Carolina, quyết liệt: “Hãy đánh Iran ngay. Hãy đánh Iran thật mạnh”.
Thượng nghị sĩ Tom Cotton, thuộc đảng Cộng hòa và là thành viên của Ủy ban Tình báo và Quân vụ Thượng viện, cho rằng ông Biden đã bỏ rơi quân đội Mỹ và Mỹ phải phản ứng với các cuộc tấn công bằng “biện pháp trả đũa quân sự tàn khốc chống lại lực lượng khủng bố của Iran, cả ở Iran và trên khắp Trung Đông”.
Ông Donald Trump, hiện là ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa cho cuộc tranh cử tổng thống năm 2024, viết trên mạng xã hội hôm 28-1 rằng “các cuộc tấn công này sẽ không bao giờ xảy ra nếu tôi (ông Trump) là tổng thống”.
Tuy nhiên, thực tế là trong thời ông Trump còn tại vị, Iran và các lực lượng thân Iran đã tấn công các mục tiêu của Mỹ và đồng minh và đã có lúc ông Trump hủy bỏ một cuộc tấn công trả đũa mà ông cho là quá đáng. Sau đó, ông đã ra lệnh tấn công hạ sát một vị tướng hàng đầu của Iran. Song khi Iran đáp trả bằng các cuộc tấn công tên lửa khiến quân Mỹ bị thương (nhưng không có ai thiệt mạng), ông Trump đã ra lệnh không tiến hành thêm hoạt động quân sự nào.
Ngày 28-1, một quan chức cấp cao của Mỹ đề nghị không nêu tên nói với tờ The New York Times rằng Mỹ không tin rằng Iran đang có ý định khơi mào cuộc chiến rộng lớn hơn với khởi điểm là cuộc tấn công ở Jordan.
Tuy nhiên, quan chức này cảnh báo rằng các nhà phân tích vẫn đang thu thập và đánh giá thông tin có sẵn để xác định xem liệu Iran có ra lệnh tấn công mạnh hơn hay một nhóm dân quân thân Iran tự quyết định làm như vậy.
