Liên quan đến phóng sự “Cát công trình bờ kè ở Quảng Ngãi bị bán ra ngoài” đăng trên báo Pháp Luật TP.HCM hồi tháng 9-2025, Công an tỉnh Quảng Ngãi đã thụ lý giải quyết nguồn tin về tội phạm.
Nhiều mâu thuẫn trong báo cáo
UBND xã Tịnh Khê đã có báo cáo số 131/BC-UBND về kết quả kiểm tra, xử lý tình trạng khai thác, vận chuyển và tập kết cát trái phép tại khu vực Dự án kè chống sạt lở bờ Bắc sông Trà Khúc.
Theo báo cáo, cả hai lái xe trong phản ánh là ông Đỗ Hồng Tin (44 tuổi, ngụ xã Tịnh Khê, chủ xe tải 76C-00469) và ông Trần Văn Định (31 tuổi, ngụ xã Tịnh Khê, chủ xe tải 76C-36040) đều cho rằng thông tin báo chí đăng tải, phản ánh không đúng sự thật.
Ông Tin cho biết, ông có mua xà bần (cát, đất, lẫn đá) tại công trình kè do Công ty Tiến Hưng thi công thuộc dự án kè chống sạt lở kết hợp tạo quỹ đất bờ Bắc sông Trà Khúc (đoạn qua xã Tịnh Khê) về đổ trước nhà ông Tin, không có việc mua cát.
Ông Định cho rằng theo yêu cầu của ông Tin thì ông Định có chở một chuyến với khối lượng 9 m3 xà bần (cát, đất, lẫn đá) tại công trình kè đến địa bàn xã Bình Tân Phú cũ để người dân sang lấp nền, không có việc mua cát.
Song, hàng chục thước phim của phóng viên đều ghi nhận trên thùng các xe ben là cát. Số cát này một phần được xúc từ khu vực thi công, một phần được xúc trực tiếp từ sông Trà Khúc.
Đến khi phóng sự đăng tải kỳ đầu tiên, Phòng PC03 vào cuộc điều tra, phát hiện đơn vị thi công có dấu hiệu gây ô nhiễm môi trường (đổ đất, đá thải ra môi trường trái quy định) và khai thác khoáng sản cát trái phép.
Ngày 25-10, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Ngãi đã thụ lý giải quyết nguồn tin về tội phạm.
Về thông tin Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Ngãi thụ lý giải quyết nguồn tin về tội phạm trên, ông Phạm Quốc Vương, Chủ tịch UBND xã Tịnh Khê cho biết chưa nắm được thông tin này.
Riêng việc báo cáo nêu hai tài xế chỉ nhận là vào chở xà bần trong khi kết luận của Công an tỉnh Quảng Ngãi lại khẳng định có dấu hiệu khai thác cát trái phép, lãnh đạo xã cho hay: "đó mới chỉ là báo cáo ban đầu".
“Đến nay, các đơn vị thuộc Công an tỉnh đang thụ lý điều tra vụ việc này”, ông Vương nói.
Ông Vương cho biết thêm, sau khi ghi nhận thông tin từ các đơn vị trong phản ánh của báo, UBND xã tiếp tục chỉ đạo Công an xã phối hợp với Phòng PC03 làm việc với các đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan để xác minh cụ thể vụ việc.
Xà bần cũng không được tự ý mua bán, chuyển ra ngoài
Trao đổi với PLO, Luật sư Nguyễn Hùng Quân, Đoàn Luật sư TP.HCM khẳng định, đây là vụ việc có dấu hiệu tham ô và vi phạm về khai thác tài nguyên.
Theo Luật sư Quân, dù có là xà bần thì việc các tài xế vào công trình do đơn vị trực thuộc UBND tỉnh làm chủ đầu tư cũng không đúng quy định của pháp luật.
“Về mặt nguyên tắc thì các vật liệu xây dựng trong công trình từ cát, đất, đá đều là tài sản của chủ đầu tư, tức là tài sản công nên việc các tài xế cho rằng mình chỉ vào công trình mua xà bần từ đơn vị thi công cũng không làm mất đi vai trò của họ trong vụ việc này”, Luật sư Nguyễn Hùng Quân khẳng định.
Trong trường hợp theo trình bày của các tài xế rằng họ chở xà bần từ công trình về để đổ ở trước nhà và chở cho người dân san lấp nền, Luật sư Quân lần nữa khẳng định hành vi này tiếp tục vi phạm pháp luật.
Theo đó, xà bần trong công trình được coi là chất thải xây dựng. Vì vậy phải được xử lý đúng quy định của pháp luật. Căn cứ theo Khoản 8, Điều 26 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Hành vi đổ chất thải xây dựng không đúng nơi quy định có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền thấp nhất từ 2 triệu đồng đến 250 triệu đồng tùy theo khối lượng chất thải.
Tuy nhiên, theo điều tra của phóng viên, không có chuyện xe tải vào công trình chở xà bần ra ngoài. Hàng loạt thước phim ghi nhận hình ảnh xe ben vào chở cát ra bên ngoài rồi chuyển đến tập kết trong khu dân cư hoặc chở đổ cho các cửa hàng vật liệu xây dựng.
Luật sư Quân cho rằng, hành vi của tài xế xe tải và những người liên quan có dấu hiệu của tội tham ô tài sản được quy định tại Điều 353 BLHS 2015 (sửa đổi bổ sung 2017, 2025).
Theo quy định tại điều này, hành vi có thể bị phạt tù từ 2 năm đến tù chung thân. Tùy theo giá trị số cát chiếm đoạt. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 60 triệu đồng đến 200 triệu đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Còn hành vi múc cát trái phép dưới lòng sông bán ra bên ngoài thì có dấu hiệu của tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên được quy định tại Điều 227 BLHS 2015 (sửa đổi bổ sung 2017, 2025). Hành vi này có thể bị phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 1,5 tỉ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm tù.
Hành vi phạm tội được xác định là người nào biết việc múc cát trái phép mà vẫn cùng thỏa thuận, bàn bạc, phân công thực hiện bao gồm cả tài xế, công nhân khai thác cát lậu và người mang cát đi tiêu thụ.
