Văn phòng Giải trình chính phủ Mỹ (GAO) vừa đề nghị quốc hội Mỹ ngưng cung cấp tiền cho chương trình sản xuất máy bay tiêm kích tàng hình đa năng F-35 Lightning II.
F-35 Lightning II do các nhà thầu quốc phòng Lockheed Martin, BAE System và Northrop Grumman chịu trách nhiệm phát triển, sản xuất. Trong đó Lockheed Martin chịu trách nhiệm chính. F-35 có chức năng có thể thực hiện các nhiệm vụ yểm trợ trên không, ném bom chiến thuật, chiến đấu không đối không.
Máy bay tiêm kích tấn công tàng hình đa năng F-35 Lightning II của nhà thầu quốc phòng Lockheed Martin được trưng bày tại Pháp. Ảnh: REUTERS
Lý do được GAO đưa ra cho đề nghị ngưng cấp tiền sản xuất F-35 Lightning II là vì loại máy bay này có tới gần 1.000 chi tiết bị lỗi, phải được giải quyết trước khi chương trình sản xuất có thể bắt đầu.
Tổng cộng, theo ghi nhận của GAO từ tháng 1 thì F-35 Lightning II có tới 996 lỗi, trong đó có 111 lỗi được xếp nghiêm trọng “Loại 1” - có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn và an ninh người sử dụng. Có thể kể đến lỗi ở ghế bật cho phi công nhảy dù có thể gây chấn thương cổ, hệ thống cung cấp ôxy không sử dụng được, hệ thống tiếp nhiên liệu trên không có thể bị ngừng giữa chừng…
Không chỉ có nhiều lỗi, không đạt tiêu chuẩn quân sự mà chi phí sản xuất F-35 Lightning II ngày càng đội lên cao. F-35 Lightning II được Lockheed Martin bắt đầu phát triển năm 2001 và bị phàn nàn rất nhiều vì chi phí quá lớn. Ước tính chi phí trọn gói suốt chương trình nghiên cứu, sản xuất F-35 là 1.400 tỉ USD - là chương trình phát triển vũ khí tốn kém nhất trước nay trong lịch sử Mỹ.
Tiến trình thử nghiệm cũng không được suôn sẻ. Tính đến năm 2012 F-35 Lightning II chỉ mới thực hiện được 25% số chuyến bay thử nghiệm theo yêu cầu. Tính tới năm 2014 chương trình đã vượt dự toán 163 tỉ USD và chậm bảy năm so với kế hoạch.
Theo kế hoạch ban đầu đề ra thì trong thời gian 2010-2035 sẽ sản xuất 2.183 chiếc F-35 Lightning II cho quân đội Mỹ và khoảng 1.000 chiếc khác bán cho các nước. Tuy nhiên, tính tới tháng 3-2018 chỉ mới có 280 chiếc được sản xuất.
Theo chương trình thì F-35 Lightning II sẽ được đi vào sản xuất hàng loạt vào năm 2019 với chi phí 10,4 tỉ USD/năm trong vòng hai thập niên. Tuy nhiên, GAO đề nghị quốc hội Mỹ không duyệt tiền cho giai đoạn này đến chừng nào các lỗi kỹ thuật được khắc phục, cũng như đến khi Bộ Quốc phòng Mỹ trình được kế hoạch kinh doanh khả quan thu lại được tiền bỏ ra.
Không riêng F-35, GAO tháng trước cũng công bố báo cáo cho thấy chương trình phát triển bom hạt nhân mới B-61-12 của Mỹ sẽ phải tốn tới 10 tỉ USD, nhiều hơn con số 7,6 tỉ USD mà Cơ quan An ninh hạt nhân Quốc gia tính toán.
Tuần rồi, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis tuyên bố sẽ nỗ lực hạn chế lãng phí qua cuộc kiểm toán sắp tới tại Bộ Quốc phòng Mỹ - một hoạt động chưa từng diễn ra trong 70 năm nay. Hơn 2.000 kiểm toán viên độc lập sẽ thẩm tra toàn bộ sổ sách kế toán Bộ Quốc phòng để truy tận gốc lãng phí.
