Vào lúc 4 giờ 17 ngày 6-2 (giờ địa phương, tức 8 giờ 17 phút sáng cùng ngày theo giờ Hà Nội) xảy ra một trận động đất kinh hoàng làm rung chuyển miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ mà theo đo lường của Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS) thì mạnh tới 7,8 độ Richter, đài CNN đưa tin.
Theo USGS, tâm chấn của trận động đất nằm cách huyện Nurdagi, tỉnh Gaziantep (Thổ Nhĩ Kỳ) 23 km - cách biên giới Syria 90 km. Chấn động lan tới cả Cairo (Ai Cập) và Israel.
 |
TP Hatay ở miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ bị tàn phá vì trận động đất mạnh 7,8 độ Richter ngày 6-2. Ảnh: GETTY IMAGES |
Chết quá nhiều, phải nhờ quốc tế trợ giúp
Trận động đất mạnh kinh hoàng này còn kéo theo ít nhất 30 trận dư chấn hầu hết ở cường độ mạnh. Cá biệt, đến 13 giờ 24 cùng ngày, khu vực vừa hứng chịu động đất tiếp tục rung chuyển vì một cơn dư chấn mạnh 7,5 độ Richter.
Lưu ý, dư chấn mạnh 7,5 độ Richter thực ra là trận động đất riêng lẻ nhưng vì cường độ không mạnh hơn trận động đất chính ban đầu nên được coi là dư chấn. Dư chấn 7,5 độ Richter này cực kỳ nông, chỉ sâu 10 km, khiến cảm giác rung lắc càng trầm trọng hơn. Trận động đất chính 7,8 độ Richter có độ sâu 17,9 km. Giới chuyên gia cho biết các dư chấn mạnh có thể sẽ tiếp tục thậm chí trong vài ngày tới sau trận động đất mạnh này.
Tính đến tối 6-2 (giờ Việt Nam), số người chết thống kê được lên ít nhất tới hơn 1.500 người ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, cùng hàng ngàn người khác bị thương.
Tại Syria, tổng cộng ít nhất 592 người thiệt mạng, trong đó có 371 người chủ yếu ở các khu vực Aleppo, Hama, Latakia và Tartus, theo hãng thông tấn nhà nước SANA của Syria, gần 1.100 người bị thương.
Tại Thổ Nhĩ Kỳ, ít nhất 912 người chết và 5.385 người bị thương, hơn 2.400 người được cứu, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết các nhà chức trách không thể dự đoán chính xác con số thương vong có thể tăng cao như thế nào khi các hoạt động tìm kiếm và cứu nạn vẫn tiếp tục, theo hãng tin Reuters.
Ngoài ra, khoảng 3.000 tòa nhà, công trình ở cả hai nước bị hư hại. Phó Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Fuat Oktay dẫn số liệu thống kê có hơn 1.700 tòa nhà ở 10 TP của Thổ Nhĩ Kỳ đã bị hư hại.
Ngay sau khi trận động đất xảy ra, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhanh chóng triển khai cứu hộ đến khu vực miền Nam. Hiện có khoảng 9.000 người nỗ lực tìm kiếm người sống sót dưới các đống đổ nát của các tòa nhà bị sập. Tổng thống Erdogan cho biết trung tâm điều phối của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đặt tại thủ đô Ankara và được điều hành bởi Phó Tổng thống Fuat Oktay.
Tuy nhiên, sau khi đánh giá quy mô tàn phá quá lớn của trận động đất mạnh này, Cơ quan Quản lý khẩn cấp và thảm họa Thổ Nhĩ Kỳ (AFAD) đã nhanh chóng kêu gọi cộng đồng quốc tế giúp đỡ. Cơ quan này thừa nhận Thổ Nhĩ Kỳ cần sự giúp đỡ của các nước “trong lĩnh vực tìm kiếm và cứu nạn khu vực đô thị”.
Số người chết trong trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể lên tới 10.000 người. Thiệt hại kinh tế có thể sẽ vào khoảng 1-10 tỉ USD, có thể lên tới 2% GDP của Thổ Nhĩ Kỳ - Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ ước tính.
NATO, EU và hơn 45 quốc gia đề nghị giúp đỡ
Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận được đề nghị hỗ trợ từ Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Liên minh châu Âu (EU) và 45 quốc gia, CNN dẫn thông báo từ Tổng thống Erdogan.
Israel là nước đầu tiên đáp lời kêu gọi của Thổ Nhĩ Kỳ. Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Galant cho biết nước này đang chuẩn bị viện trợ khẩn cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ và tự tin rằng hệ thống an ninh Israel đã có nhiều kinh nghiệm qua nhiều năm trong việc đối phó các thảm họa.
Nga đã gửi hai máy bay và đội cứu hộ để trợ giúp Thổ Nhĩ Kỳ. Azerbaijan cũng sẽ gửi một đội tìm kiếm và cứu nạn gồm 370 người cùng hàng viện trợ tới Thổ Nhĩ Kỳ.
Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết Mỹ “quan tâm sâu sắc” về sự tàn phá của trận động đất ở Syria và Thổ Nhĩ Kỳ; và sẵn sàng cung cấp mọi hỗ trợ cần thiết. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết Ukraine sẵn sàng cung cấp những hỗ trợ cần thiết để khắc phục hậu quả thảm họa.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết liên minh này “đoàn kết hoàn toàn” với Thổ Nhĩ Kỳ và NATO đang huy động sự hỗ trợ.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết sự hỗ trợ từ châu Âu đang được triển khai và sẽ giúp đỡ bằng mọi cách có thể. Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock cho biết nước này sẵn sàng hỗ trợ Thổ Nhĩ Kỳ và Syria khắc phục hậu quả thảm họa. Hà Lan cũng cho biết sẽ cử đội tìm kiếm và cứu hộ.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cho biết sẵn sàng cung cấp mọi hỗ trợ có thể cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Dù được quốc tế hỗ trợ nhưng khả năng nỗ lực cứu hộ sẽ gặp khó vì thời tiết xấu, bao gồm cả tuyết và nhiệt độ dưới 0 độ C. Nhiệt độ sẽ giảm vào ngày 7-2, khả năng khu vực Gaziantep dự kiến sẽ giảm xuống -6 độ C.
Nhà khí tượng học Karen Maginnis của đài CNN lo lắng rằng bão mùa đông trong khu vực xảy ra động đất đang làm trầm trọng thêm thảm họa: “Hàng trăm ngàn người bị trận động đất và bão mùa đông ảnh hưởng. Trời lạnh, mưa, đường sá có thể bị tác động. Điều đó có nghĩa là thức ăn, sinh kế, việc chăm sóc con cái và gia đình bạn đều có thể bị ảnh hưởng”.•
Địa điểm động đất là vùng đứt gãy lớn
Trả lời CNN, TS Karl Lang thuộc Trường Khoa học Trái đất và Khí quyển (Viện Công nghệ Georgia) cho biết khu vực xảy ra động đất vào sáng 6-2 là vùng rất dễ xuất hiện các hoạt động địa chấn.
“Đây là một khu vực dễ phát sinh địa chấn. Đây cũng là một vùng đứt gãy rất lớn. Tuy nhiên, trận động đất vừa qua lớn hơn bất kỳ trận động đất nào mà Thổ Nhĩ Kỳ từng trải qua trong thời gian gần đây” - TS Lang nhận định.
USGS xác nhận trận động đất vừa qua là một trong những trận động đất mạnh nhất mà Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua trong khoảng 100 năm qua. Năm 1939, một trận động đất có cường độ 7,8 độ Richter xảy ra ở miền Đông Thổ Nhĩ Kỳ đã khiến hơn 30.000 người thiệt mạng. Năm 1999, một trận động đất mạnh 7,5 độ Richter tấn công TP Izmit (Thổ Nhĩ Kỳ) khiến ít nhất 17.000 người thiệt mạng.
