Ngày 13-3, Hiệp định Đối tác tăng cường an ninh ba bên AUKUS (gồm Anh, Úc, Mỹ) đã công bố chi tiết thỏa thuận tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân sau cuộc gặp 3 bên diễn ra tại San Diego (bang California, Mỹ), theo hãng tin AP.
Theo thoả thuận, Úc sẽ mua tối đa 5 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, được trang bị vũ khí thông thường của Mỹ từ đầu năm 2030. Đến năm 2040, Úc sẽ sản xuất một loại tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mang tên “SSN Aukus” dưới sự hỗ trợ của Anh và Mỹ nhằm giám sát các động thái của Trung Quốc (TQ) trong khu vực.
 |
| Hai tàu ngầm lớp Collins neo tại Perth (Úc) năm 2021. Ảnh: SOUTH CHINA MORNING POST |
Tuyên bố chính thức của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Anh Rishi Sunak và Thủ tướng Úc Anthony Albanese được đưa ra 18 tháng sau khi 3 quốc gia này công bố thành lập liên minh quân sự AUKUS.
Từ căn cứ Hải quân Mỹ ở San Diego, Tổng thống Biden khẳng định: “Những chiếc tàu này sẽ không được trang bị bất kỳ loại vũ khí hạt nhân nào”. Đồng thời, các quan chức cấp cao Mỹ cũng khẳng định “AUKUS sẽ tuân thủ các tiêu chuẩn không phổ biến vũ khí hạt nhân cao nhất”.
Thủ tướng Úc Albanese cho biết thỏa thuận này “là khoản đầu tư lớn nhất nhằm củng cố khả năng phòng thủ của Úc trong suốt lịch sử của chúng tôi”. Theo thông tin, đây cũng là lần đầu tiên sau 65 năm Mỹ chia sẻ công nghệ hạt nhân của mình.
Ông Biden cho biết tàu USS Asheville đã cập cảng ở Perth (Úc) ngày 13-3. Ông cam kết tăng cường các chuyến thăm cảng ở Úc để giúp nước này làm quen với công nghệ chạy bằng năng lượng hạt nhân, trước khi tự sở hữu tàu ngầm.
Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết việc bán cho 5 tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ cho Úc sẽ tránh được “cách biệt về năng lực” giữa thời điểm các tàu ngầm điện-diesel lớp Collins của nước này ngừng hoạt động vào những năm 2030 và các tàu SSN Aukus mới đi vào hoạt động một thập niên sau đó.
Khi được hỏi phản ứng của TQ, Tổng thống Biden nói rằng ông lo ngại TQ sẽ coi thỏa thuận AUKUS là "hành động hung hăng". Chủ nhân Nhà Trắng cho biết ông sẽ sớm nói chuyện với Chủ tịch TQ Tập Cận Bình, song không tiết lộ thời điểm.
Hiện TQ chưa có phản ứng về thỏa thuận AUKUS vừa công bố.
