Lựa chọn, tuyển dụng, đào tạo và phát triển nhân tài, lao động có tay nghề luôn là một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu trong việc phát triển nguồn nhân lực quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh khoa học, kỹ thuật, công nghệ phát triển nhanh chóng.
Nắm bắt được điều này, chính phủ nhiều nước đã có những quy định cụ thể về việc lựa chọn, bồi dưỡng nhân tài, nhằm phục vụ cho quá trình phát triển.
Nhật
Từ năm 2016, trong Kế hoạch Cơ bản về Khoa học và Công nghệ lần thứ 5, chính phủ Nhật đã giới thiệu Xã hội 5.0. Đây được xem là "một xã hội lấy con người làm trung tâm, trong đó phát triển kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội tương thích với nhau thông qua một hệ thống tích hợp cao giữa không gian mạng và không gian vật lý".
Từ nền tảng này, Nhật đã có nhiều chính sách nhằm bồi dưỡng, phát triển nhân tài và nguồn nhân lực.
Trong năm 2020, Cơ quan Khoa học và Công nghệ Nhật ban hành Chương trình Phát triển Nguồn Nhân lực Thế hệ Tiếp theo.
Kế hoạch xác định rằng nhằm để nước Nhật dẫn đầu thế giới về khoa học và công nghệ trong tương lai, cần phải bồi dưỡng liên tục và có hệ thống những tài năng trẻ – những người sẽ trở thành lãnh đạo của thế hệ tiếp theo về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Kế hoạch này được thực hiện thông qua giáo dục tiểu học, trung học và đại học.
Theo quan điểm này, chính phủ Nhật thúc đẩy phát triển tài năng của trẻ em và học sinh có phẩm chất xuất sắc, bằng cách cung cấp các cơ hội học tập toán, khoa học và các chương trình giáo dục nhằm bồi dưỡng sự sáng tạo.
Chương trình bao gồm Trường đào tạo “Tiến sĩ trẻ” – thực hiện các chương trình giáo dục đặc biệt dành cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở trên toàn quốc, bao gồm những em có động lực học tập cao và xuất sắc trong lĩnh vực toán học và khoa học. Tiếp đó, chương trình bao gồm hoạt động hỗ trợ cho các trường trung học khoa học hàng đầu, hỗ trợ các cuộc thi khoa học và công nghệ dành cho học sinh, tạo chiến lược và có hệ thống, đồng thời đảm bảo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ trong chương trình đại học.
Ngoài phát triển nhân tài trong nước, Nhật cũng công bố Dự án Global 30, nhằm thúc đẩy quốc tế hóa môi trường học thuật của các trường đại học Nhật và tiếp nhận sinh viên quốc tế xuất sắc đến học tập tại Nhật.
Theo đó, Nhật chọn 13 trường đại học trọng điểm để quốc tế hóa hệ thống học thuật và khuôn viên trường, chẳng hạn phát triển các chương trình cấp bằng giảng dạy bằng tiếng Anh và tăng cường hỗ trợ sinh viên quốc tế.
Đức
Bộ Các vấn đề Kinh tế và Năng lượng Đức xác định các chuyên gia lành nghề là chìa khóa cho sự đổi mới và khả năng cạnh tranh, cho tăng trưởng và việc làm, cho sự thịnh vượng và chất lượng cuộc sống tốt.
Khi quá trình phát triển dân số tiếp diễn, việc đảm bảo nguồn cung lao động lành nghề đầy đủ sẽ là một trong những thách thức quan trọng nhất mà các nhà lập pháp, cộng đồng doanh nghiệp và khoa học sẽ phải đối mặt trong những thập niên tới.
Vì lẽ này, chính phủ Đức áp dụng nhiều phương pháp khác nhau để bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài cho nước này.
Vào tháng 11-2018, chính phủ Đức đã ra chiến lược đảm bảo nguồn lao động có tay nghề. Thứ nhất, chiến lược này nhằm mục đích tăng tỷ lệ tham gia lực lượng lao động, thu hút nhiều phụ nữ và người lớn tuổi tham gia vào đời sống lao động. Thứ hai, chính phủ mong khuyến khích nhập cư các chuyên gia có trình độ từ nước ngoài và tận dụng tiềm năng của người tị nạn, bằng cách hòa nhập họ vào thị trường lao động.
Mỹ
Trong năm 2024, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ban hành Kế hoạch Chiến lược Liên bang nhằm Thúc đẩy Giáo dục Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Phát triển Tài năng Khoa học, Kỹ thuật, Công nghệ, Toán học (STEM) – lĩnh vực được đánh giá là có tiềm năng phát triển vô tận và là nền tảng cho các tiến bộ công nghệ.
Chiến lược nhằm mục đích bồi dưỡng năng lực cho người học, người lao động, nhà giáo dục, nhà nghiên cứu, người hướng dẫn, nhà đổi mới trong lĩnh vực STEM.
Kế hoạch nhấn mạnh 5 trụ cột phụ thuộc lẫn nhau để thúc đẩy giáo dục STEM và nuôi dưỡng tài năng STEM trên toàn nước Mỹ.
Trong tháng 12, chính phủ Mỹ cũng đã khởi động một chương trình tuyển dụng và phát triển nhân tài có tên Lực lượng Công nghệ Mỹ. Chương trình sẽ tuyển dụng nhóm ban đầu gồm 1.000 kỹ sư phần mềm, nhà khoa học dữ liệu, quản lý dự án và chuyên gia AI mới bắt đầu sự nghiệp, để bố trí tại các cơ quan chính phủ trong chương trình kéo dài 2 năm.
Theo Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ (OPM), các thành viên của Lực lượng Công nghệ Mỹ sẽ làm việc trong các dự án như tích hợp trí tuệ nhân tạo tiên tiến vào máy bay không người lái và các loại vũ khí khác tại Bộ Quốc phòng, xây dựng nền tảng tại Cơ quan Thuế vụ, sử dụng trí tuệ nhân tạo để cải thiện hoạt động tình báo tại Bộ Ngoại giao, cùng nhiều sáng kiến khác.
Trong suốt chương trình kéo dài hai năm, OPM dự định mời các chuyên gia từ Thung lũng Silicon đến tham dự các sự kiện đào tạo. Cơ quan này cũng sẽ hợp tác với khoảng 25 công ty công nghệ để cung cấp cố vấn và tư vấn lập kế hoạch nghề nghiệp cho các thành viên của chương trình.
Cuối chương trình, các thành viên tham gia sẽ tham dự một hội chợ việc làm và có cơ hội tiếp cận các công việc cả khu vực công và tư nhân. Mức lương cho các thành viên trong Lực lượng Công nghệ Mỹ dự kiến dao động từ khoảng 130.000 đến 195.000 USD/năm.
