Sáng 9-12, Quốc hội đã nghe Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong, thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2025.
Chống lãng phí quan trọng không kém chống tham nhũng
Ông Đoàn Hồng Phong cho hay Chính phủ và Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm Chương trình công tác năm 2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí đến năm 2035 đã được ban hành, trong đó coi phòng, chống lãng phí có vị trí ngang bằng với phòng, chống tham nhũng.
Trong năm 2025, các ngành thanh tra, kiểm toán đã phát hiện nhiều vi phạm, chuyển hàng trăm vụ việc sang điều tra. Cụ thể, qua thanh tra đã kiến nghị xử lý hành chính 1.872 tập thể và 6.544 cá nhân; 236 vụ với 140 đối tượng bị chuyển cơ quan điều tra. Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo kiến nghị xử lý 376 người và chuyển điều tra 12 vụ, 14 đối tượng.
Tương tự, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị xử lý tài chính 34.628 tỉ đồng và hơn 125 triệu USD, đồng thời đề nghị sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới 180 văn bản.
Cơ quan điều tra Công an Nhân dân đã thụ lý 1.363 vụ án tham nhũng với 3.187 bị can, kết luận điều tra chuyển truy tố 813 vụ. Tòa án các cấp đã xét xử 975 vụ với 2.386 bị cáo. Thi hành án dân sự về tham nhũng, kinh tế đạt 6.471 việc trên tổng số 7.888 việc có điều kiện thi hành.
Tuy nhiên, Tổng Thanh tra Chính phủ cũng cho hay một số lĩnh vực trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Một số biện pháp phòng ngừa chưa toàn diện. Tài sản cần thu hồi còn lớn. Một số vụ án phải tạm đình chỉ do bị can bỏ trốn hoặc chờ tương trợ tư pháp. Tình trạng nhũng nhiễu người dân, doanh nghiệp chưa được khắc phục triệt để.
Về định hướng công tác năm 2026, ông Phong cho hay Chính phủ đặt mục tiêu tiếp tục thực hiện nghiêm nghị quyết của Đảng, Quốc hội và chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương. Trọng tâm sẽ tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật, không để ách tắc trong mô hình chính quyền hai cấp. Xử lý dứt điểm các vụ án, vụ việc tham nhũng nghiêm trọng, dư luận quan tâm.
Tập trung thanh tra, kiểm tra chuyên đề về dự án chậm tiến độ, tài sản công, trụ sở công dôi dư. Đẩy mạnh kiểm soát tài sản thu nhập, hợp tác quốc tế về thu hồi tài sản tham nhũng. Đổi mới sáng tạo, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia dùng chung.
Đề nghị làm rõ nguy cơ tồn vong với chế độ từ tham nhũng, lãng phí và tiêu cực
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhận định tình trạng tham nhũng tiếp tục được kiềm chế, phòng ngừa được chú trọng hơn, trong đó đã chú trọng phòng ngừa, ngăn chặn lợi dụng sắp xếp tổ chức bộ máy để vụ lợi.
Công tác điều tra, truy tố, xét xử, thu hồi tài sản tham nhũng có chuyển biến tích cực. Ban Chỉ đạo phòng chống tham nhũng cấp tỉnh được kiện toàn, phát huy vai trò rõ nét hơn tại địa phương.
Bên cạnh kết quả đạt được, cơ quan thẩm tra chỉ ra nhiều tồn tại kéo dài như một số chủ trương của Đảng chậm được thể chế hóa, văn bản chi tiết hướng dẫn thi hành còn thiếu và chậm ban hành. Công tác tuyên truyền chưa hiệu quả, dẫn đến bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn suy thoái tư tưởng, đạo đức, hành vi tham nhũng, lãng phí còn xảy ra.
Bên cạnh đó, một số quy định phòng ngừa còn hình thức, việc công khai – minh bạch, kê khai tài sản thu nhập còn vi phạm, thậm chí gia tăng. Tình trạng né tránh trách nhiệm, sợ sai không dám làm diễn ra ở nhiều nơi.
Ủy ban cũng nêu rõ việc kiểm tra nội bộ còn hạn chế, nhiều vụ án phải trả hồ sơ điều tra bổ sung, thậm chí tạm đình chỉ. Giá trị tài sản phải thu hồi còn lớn.
Đáng chú ý, cơ quan thẩm tra đánh giá tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp ở một số lĩnh vực, thậm chí xảy ra ngay trong cơ quan có chức năng chống tham nhũng. Việc khắc phục tình trạng cán bộ, công chức, viên chức né tránh trách nhiệm, sợ sai không dám làm còn chậm.
“Nhiều tồn tại, hạn chế đã được nhận diện rõ từ nhiều năm qua nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp khắc phục hiệu quả. Đề nghị Chính phủ phân tích rõ nguy cơ của tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đối với sự tồn vong của chế độ đến nay đã được đẩy lùi đến đâu để dự báo đúng tình hình” - ông Tùng nêu.
Về phương hướng, nhiệm vụ năm 2026, Cơ quan thẩm tra tán thành với các nội dung được Chính phủ nêu, đồng thời đề nghị bổ sung và nhấn mạnh một số nhiệm vụ trọng tâm. Cụ thể, hoàn thiện pháp luật, khắc phục sơ hở dẫn đến tham nhũng, đề cao trách nhiệm người đứng đầu; chuyển trọng tâm sang phòng ngừa, dự báo, cảnh báo sớm sai phạm, không để tái diễn vụ việc cũ.
Cùng đó, tăng cường thanh tra các lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, xây dựng, đấu thầu, khoáng sản, y tế, thực phẩm; rà soát trụ sở dôi dư sau sắp xếp; nâng cao hiệu quả điều tra, xử lý tội phạm tham nhũng; tăng thu hồi tài sản; truy bắt đối tượng bỏ trốn; xây dựng đội ngũ cán bộ kỷ luật, trách nhiệm; xử lý tình trạng né việc, sợ sai không dám làm.
