Mỹ đã tổ chức các cuộc đàm phán cấp cao nhất với Anh về cách hai nước có thể hợp tác chặt chẽ hơn nhằm giảm nguy cơ chiến tranh với Trung Quốc liên quan vấn đề Đài Loan và để lần đầu tiên khám phá các kế hoạch dự phòng xung đột.
Tờ Financial Times ngày 1-5 dẫn lời những người am hiểu tình hình cho biết ông Kurt Campbell, điều phối viên khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Nhà Trắng, và bà Laura Rosenberger, quan chức hàng đầu về Trung Quốc của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, đã tổ chức một cuộc họp về Đài Loan với các đại diện của Anh vào đầu tháng 3.
 |
Bà Laura Rosenberger và ông Kurt Campbell - hai quan chức Mỹ dã tổ chức họp với các đại diện chính phủ Anh. Ảnh: STANFORD.EDU |
Cuộc họp diễn ra trong khuôn khổ một cuộc họp rộng hơn kéo dài hai ngày với các nhóm tương ứng của họ về chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ba người thạo tin cho biết Mỹ muốn tăng cường hợp tác với các đồng minh châu Âu, chẳng hạn như Anh, để nâng cao nhận thức về cái mà chính quyền Washington coi là thái độ ngày càng quyết đoán của Bắc Kinh đối với Đài Loan, hòn đảo mà họ coi là một phần của Trung Quốc.
Mỹ không tiếp cận Anh vì một mối đe dọa sắp xảy ra. Cuộc đối thoại về Đài Loan nhằm bổ sung cho các cuộc thảo luận nâng cao hơn mà Mỹ đã và đang tổ chức với Nhật và Úc trong bối cảnh Bắc Kinh tăng cường hoạt động quân sự xung quanh Đài Loan. Trong năm qua, Trung Quốc đã điều ngày càng nhiều chiến đấu cơ, oanh tạc cơ và các loại máy bay quân sự khác đến gần hòn đảo này.
Đô đốc John Aquilino, người đứng đầu Bộ chỉ huy khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ, tháng trước nói với Financial Times trong chuyến đi tới Úc để hỗ trợ liên minh rằng cuộc chiến Ukraine nhấn mạnh nguy cơ mà Trung Quốc gây ra cho Đài Loan.
Một trong những người thạo tin cho biết cuộc họp về Đài Loan bàn về nhiều vấn đề, từ việc Anh có thể làm nhiều hơn về mặt ngoại giao với Đài Bắc đến các cuộc thảo luận về việc tăng cường khả năng răn đe ở châu Á. Cuộc họp cũng bao gồm các cuộc thảo luận về vai trò của Anh nếu Mỹ cuối cùng đi đến một cuộc chiến tranh với Trung Quốc liên quan Đài Loan.
Người này nói thêm rằng chính quyền Biden đang cung cấp cho một số đồng minh thông tin tình báo về Đài Loan mà trước đây được phân loại là “NOFORN” - một chỉ định cấm chia sẻ thông tin với bất kỳ quan chức nước ngoài nào.
Một quan chức Anh cho biết cuộc họp đầu tháng 3 là cuộc thảo luận “cấp cao nhất” và “quan trọng nhất” giữa các nước về Đài Loan cho đến nay. Ông cho biết đây là một phần của “cuộc thảo luận sâu sắc hơn về chính sách” vốn bắt đầu dưới thời chính quyền ông Biden.
“Đương nhiên, việc lập kế hoạch khủng hoảng sẽ là một phần lớn của bất kỳ cuộc thảo luận nào như vậy về Đài Loan” - quan chức này nói thêm.
 |
Tàu khu trục Mỹ USS Kidd quá cảnh eo biển Đài Loan hồi tháng 8-2021. Ảnh: NIKKEI |
Nhà Trắng không bình luận về cuộc gặp ở Đài Loan. Người phát ngôn của chính phủ Anh thì nói “chúng tôi không bao giờ bình luận về các cuộc họp riêng tư”.
Ông Ryan Hass, một chuyên gia về Đài Loan tại Viện Brookings (Mỹ), cho rằng việc tăng cường tham vấn về Đài Loan là điều khôn ngoan, vừa để giảm rủi ro chiến tranh vừa chuẩn bị cho xung đột có thể xảy ra, “đặc biệt trong bối cảnh cuộc chiến Ukraine”.
“Các quan chức Mỹ rõ ràng cẩn trọng khi âm thầm tham khảo ý kiến các đối tác về những gì có thể làm được để ngăn chặn xung đột ở eo biển Đài Loan và nếu cần thiết thì kiên quyết ứng phó những thách thức đối với hòa bình và ổn định ở đó” – ông Hass nói.
Để đánh dấu mối quan hệ hợp tác được tăng cường với Anh, tàu sân bay HMS Queen Elizabeth năm ngoái đã được triển khai hơn sáu tháng ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ông Heino Klinck, một cựu quan chức hàng đầu của Lầu Năm Góc về châu Á, hoan nghênh các cuộc tham vấn giữa Mỹ và Anh về Đài Loan. Ông cho biết các cuộc tham vấn này diễn ra ngay sau các hoạt động triển khai hải quân của châu Âu ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vốn gia tăng vào năm ngoái sau khi chính quyền của Tổng thống Mỹ tiền nhiệm Donald Trump tổ chức những cuộc thảo luận với các đồng minh châu Âu về việc tăng cường hoạt động ở Biển Đông.
Theo ông này, việc ngăn cản Trung Quốc tấn công Đài Loan là “mối quan tâm của tất cả mọi người”. “Đó không chỉ là một vấn đề của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mà còn là một vấn đề toàn cầu” – ông nói.
“Các nhà hoạch định quân sự của Mỹ không tính đến việc Đức hoặc Pháp gửi tàu chiến, hay Anh cử tàu sân bay trong trường hợp xung đột về Đài Loan. Nhưng khi các quốc gia đó đưa tàu đến Biển Đông, hoặc quá cảnh eo biển Đài Loan, nó sẽ gửi một tín hiệu mạnh mẽ tới Trung Quốc” – cựu quan chức Mỹ nói thêm.
Một quan chức cấp cao của chính quyền Đài Loan cho biết Đài Bắc đã biết về những nỗ lực của Mỹ nhằm lôi kéo thêm nhiều đồng minh vào kế hoạch Đài Loan của mình. “Họ đã làm điều đó với Nhật và Úc, và bây giờ họ đang cố gắng làm điều đó với Anh” – quan chức này nói.
Các nhà ngoại giao ở Nhật, Úc và Đài Loan cho biết sáng kiến tăng cường của Mỹ-Anh đã đưa sự can dự của Mỹ đối với Đài Loan lên một mức độ chưa từng có.
Ngoại trưởng Anh Liz Truss tuần này cho biết Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương nên đóng một vai trò nào đó ở châu Á. Bà nói: “Chúng ta cần phải xử lý trước các mối đe dọa ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, làm việc với các đồng minh như Nhật và Úc để đảm bảo rằng Thái Bình Dương được bảo vệ. “Chúng ta phải đảm bảo rằng các nền dân chủ như Đài Loan có thể tự bảo vệ mình” – bà nói.
Phản ứng phát biểu của bà Truss, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân hôm 28-4 cáo buộc NATO trong những năm gần đây đã đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương “để gây rối và khuấy động các cuộc xung đột”.
