Tỉnh Idlib thuộc tây bắc Syria, thành trì cuối cùng còn nằm trong phe đối lập ở Syria, đang chuẩn bị ứng phó đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, nơi đây chỉ có một máy được trang bị để xét nghiệm phát hiện mầm bệnh lây lan nhanh chóng này, theo kênh Al Jazeera.
Trước chiến tranh, tỉnh Idlib có khoảng 1,5 triệu người sinh sống. Tuy nhiên, theo số liệu của Liên Hiệp Quốc, hiện tại khu vực này có tới hơn ba triệu người.
3 triệu người nhưng chỉ có một máy xét nghiệm COVID-19
Theo hãng tin Reuters, phòng thí nghiệm giám sát dịch tễ học của bác sĩ Mohamad Shahim Makki ở tỉnh Idlib là nơi duy nhất tại những khu vực nằm ngoài kiểm soát của chính phủ Syria có máy xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction - phản ứng chuỗi polymerase) để phát hiện virus SARS-CoV-2. Trung tâm y khoa của ông Makki cũng chỉ có một máy xét nghiệm.
Bác sĩ Mohamad Shahim Makki làm việc tại phòng thí nghiệm, nơi duy nhất thực hiện xét nghiệm COVID-19 ở Idlib. Ảnh: REUTERS
Cách đây vài ngày, phòng thí nghiệm nhỏ bé này chỉ thực hiện được 120 xét nghiệm/300 mẫu.
Trong bối cảnh đại dịch diễn biến phức tạp, các bác sĩ và các cơ quan cứu trợ lo ngại rằng các khu trại đông đúc dành cho những người tị nạn và các cơ sở y tế bị tàn phá sau nhiều năm chiến tranh sẽ khiến virus lây lan nhanh chóng và gây ra con số tử vong lớn.
Các mẫu bắt đầu được chuyển tới phòng thí nghiệm của BS Makki nhanh hơn với khoảng 5.000 mẫu chỉ trong hai ngày, dù chưa rõ bao nhiêu trong số mẫu này có thể được xử lý.
BS Makki nói với hãng Reuters: "Thiết bị hiện tại của chúng tôi không đủ khả năng đáp ứng số lượng mẫu khổng lồ nói trên. Và vì đây là thiết bị duy nhất ở Idlib, các tiêu chí nghiêm ngặt đang được dùng để phân loại mẫu trước khi xét nghiệm”.
Các chuyên gia y tế cũng như các quan chức Liên Hiệp Quốc cảnh báo rằng nếu dịch COVID-19 bùng phát ở tây bắc Syria thì hậu quả sẽ nghiêm trọng.
“Đó sẽ là một thảm họa. Dịch bệnh sẽ lan ra trên toàn khu vực do thiếu khả năng ngăn chặn, những khu trại chật ních, các bệnh viện không đủ khả năng điều trị một lượng lớn người nhiễm bệnh và thiếu viện trợ để hỗ trợ họ” - một bác sĩ nói với kênh Al Jazeera hồi tháng trước.
Các kế hoạch trang bị các thiết bị xét nghiệm PCR cho các trung tâm xét nghiệm khác gần như là không thể do chi phí cao và cần thời gian để huấn luyện đội ngũ nhân viên y tế.
“Tấn công các bệnh viện”
“Tại những khu vực đã được giải phóng, ngành y tế chúng tôi có nhiều điểm yếu lớn do chiến tranh và do các bệnh viện và trung tâm y tế bị tấn công một cách có hệ thống” - BS Makki nói.
Một nhóm các nhà phản ứng khẩn cấp đã nâng cao ý thức về COVID-19 ở tỉnh Idlib và tại các trại chật chội của tỉnh gần biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ này.
Một bệnh viện bị phá hủy sau trận không kích ở làng Deir al-Sharqi, tỉnh Idlib. Ảnh: REUTERS
Tổ chức Mũ bảo hiểm trắng, hay con gọi là tổ chức Phòng vệ dân sự Syria, là một nhóm tìm kiếm và cứu hộ tình nguyện hoạt động tại các khu vực do phe nổi dậy kiểm soát ở Syria.
Tháng trước, Mũ bảo hiểm trắng đã mở chiến dịch nâng cao nhận thức về COVID-19 và khử trùng trong bối cảnh xuất hiện các lo ngại về một sự bùng phát dịch bệnh lớn sau khi chính phủ xác nhận các bệnh nhân COVID-19 đầu tiên ở Damascus.
Chính phủ Syria được Nga và Iran hỗ trợ đã mở chiến dịch quân sự tái chiếm Idlib. Chiến dịch này đã khiến gần một triệu người di tản, trong đó nhiều người đã tới các khu trại vốn đã chật kín người.
Những ngày gần đây, hàng ngàn người Syria bắt đầu rời khỏi các khu trại gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Một số người lo ngại virus lây lan trong các khu trại chật cứng và đã chọn trở về Idlib sau một lệnh ngừng bắn có hiệu lực hồi tháng trước.
Các thành viên của tổ chức Mũ bảo hiểm trắng khử trùng chống COVID-19 ở Idlib. Ảnh: Anadolu
Chính phủ Syria đã đóng cửa biên giới và cấm di chuyển giữa các tỉnh nhằm khống chế sự lây lan của dịch bệnh.
Trong khi châu Âu và Mỹ căng mình ngăn chặn đại dịch COVID-19, các chuyên gia cảnh báo rằng thảm họa này có thể ập đến bất cứ lúc nào ở Syria, nơi các bệnh viện không đủ khả năng đáp ứng các nhu cầu hiện nay và điều kiện vệ sinh vô cùng tồi tệ.
Đóng cửa biên giới
Chính phủ Tổng thống Bashar al-Assad đã đóng cửa các biên giới, cấm đi lại giữa các tỉnh, đóng cửa trường học và nhà hàng nhằm ngăn chặn dịch lây lan, theo kênh Al Jazeera.
Các con số thống kê là khá thấp, với hai người tử vong và 38 trường hợp nhiễm được xác nhận (theo thống kê của trang Worldometer). Tuy nhiên, một ngày chỉ có 100 bệnh nhân được xét nghiệm, trong đó một nửa số người được xét nghiệm là ở thủ đô Damascus.
Các lều tạm cho những người Syria tị nạn ở Sarmada, tỉnh Idlib. Ảnh: REUTERS
Và dù chính phủ đã giành lại quyền kiểm soát hầu hết các vùng lãnh thổ sau gần 10 năm chiến tranh, một số khu vực vẫn nằm trong tay các lực lượng nổi dậy.
Các chuyên gia cáo buộc Damascus đã hạ thấp số ca tử vong vì động cơ chính trị.
“Các nhân viên y tế tin rằng ở Syria có nhiều người tử vong có các triệu chứng của bệnh COVID-19. Tuy nhiên, các cơ quan an ninh đã đề nghị hoặc yêu cầu họ không đề cập điều này, đặc biệt là với truyền thông” - Zaki Mehchy, một nhà tư vấn cấp cao tại viện chính sách Chatham House có trụ sở ở London (Anh), cho biết.
Giãn cách xã hội là bất khả thi
Các nhóm viện trợ đang gióng hồi chuông bảnh báo về những hậu quả thảm khốc có thể xảy ra nếu dịch COVID-19 bùng phát nghiêm trọng ở Syria.
Một nhân viên y tế lấy mẫu từ một bệnh nhân để xét nghiệm COVID-19 tại trung tâm y tế ở Idlib. Ảnh: REUTERS
“Thảm họa có thể ập đến bất cứ lúc nào” - Emile Hokayem, nhà phân tích về Trung Đông tại Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) ở London, cảnh báo.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vào thời điểm cuối năm 2019, chưa tới 2/3 bệnh viện hoạt động ở Syria và 70% nhân viên y tế đã rời khỏi kể từ khi chiến tranh bắt đầu năm 2011.
Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) cảnh báo rằng giãn cách xã hội là điều bất khả thi tại những khu trại dành cho người tị nạn ở Idlib.
“Thiếu lương thực, nước sạch và phải sống ở các khu lều tạm trong điều kiện thời tiết giá lạnh đã khiến hàng trăm ngàn người có sức khỏe yếu, điều này khiến họ dễ bị tổn thương hơn” - bà Misty Buswell thuộc Ủy ban cứu trợ quốc tế (IRC) cho biết.
Bà cũng cảnh báo sự tàn phá ở Idlib có thể sẽ “vượt mọi sự tưởng tượng”.
IRC cho hay tại Idlib chỉ có 105 giường chăm sóc tích cực và 30 máy thở cho người lớn có thể sử dụng được.
