Làm gì để phát huy trí tuệ toàn dân trong góp ý dự thảo văn kiện Đại hội XIV?

Trung ương vừa công bố dự thảo văn kiện Đại hội XIV và thông báo tổ chức lấy ý kiến Nhân dân từ nay đến 15-11. Vậy làm sao để phát huy được trí tuệ của toàn dân?

Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc phỏng vấn GS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, để có phân tích cụ thể hơn về vấn đề này.

GS Trần Ngọc Đường cho biết, dự thảo Văn kiện Đại hội XIV là sản phẩm của một quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng. Quá trình này bao gồm việc lập Tiểu ban Văn kiện, xây dựng đề cương, xây dựng dự thảo. Mỗi bước đều phải xin ý kiến Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, và tham vấn nhiều đầu mối qua nhiều hội thảo, hội nghị với nhiều chủ đề về kinh tế, chính trị, xã hội... khác nhau.

Bản dự thảo công bố lấy ý kiến Nhân dân vừa qua là kết quả của cả quá trình rất kỹ lưỡng, chu đáo như vậy, đồng thời cũng đã tiếp thu ý kiến từ đại hội đảng bộ trên cả nước, mới nhất là Hội nghị Trung ương 13 hồi đầu tháng.

Cách làm mới

. Phóng viên: So với dự thảo văn kiện Đại hội XIV công bố lấy ý kiến Nhân dân với các dự thảo trước đó mà ông được tiếp cận, cũng như văn kiện các Đại hội Đảng toàn quốc trước đây, ông thấy có gì đáng chú ý?

+ GS Trần Ngọc Đường: Bản dự thảo văn kiện mới nhất này đã ngắn gọn, súc tích hơn. Có lẽ là do Trung ương đổi mới cách làm, gộp báo cáo chính trị, báo cáo kinh tế - xã hội, báo cáo xây dựng Đảng vào chung báo cáo chính trị. Tổng hợp thành một bản 50 trang A4 thì đã gọn và cô đọng hơn nhiều lần so với cách làm truyền thống.

Việc tóm gọn tư tưởng lớn trong văn bản ngắn thì dễ hiểu, người đọc đi được vào nội dung chính để nghiên cứu, thảo luận. Điều này vừa dễ góp ý làm sâu sắc hơn văn kiện trước khi trình Đại hội XIV, vừa giúp tạo sự đồng thuận sớm trong cán bộ, đảng viên. Đến khi Đại hội thông qua thì có thể đi vào cuộc sống được ngay mà không phải mất nhiều thời gian nghiên cứu, quán triệt.

. Các văn kiện được công bố để lấy ý kiến Nhân dân thì ngoài báo cáo chính trị còn có báo cáo tổng kết 40 năm của công cuộc đổi mới, báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng, hai phụ lục về đánh giá 5 năm thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, về tổng kết công tác xây dựng Đảng nhiệm kỳ qua và phương hướng nhiệm kỳ tới, và cả dự thảo chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV… Vậy những báo cáo, tài liệu này giúp gì cho việc lấy ý kiến Nhân dân?

+ Các tài liệu kèm theo ấy thường diễn giải chi tiết các thành tựu, hạn chế, là cơ sở để đúc rút thành các nội dung, kết luận lớn thể hiện trong báo cáo chính trị.

Và những người quan tâm thực sự có thể nghiên cứu để hiểu xem tại sao báo cáo chính trị lại viết như vậy, nhận định, đánh giá như vậy.

Dân biết, dân bàn…

. Khi dự thảo công bố lấy ý kiến Nhân dân thì văn kiện Đại hội XIV thành sinh hoạt chính trị của toàn dân. Vậy theo ông, công tác lấy ý kiến cần lưu ý những gì?

+ Tôi từng tham gia vào quá trình xây dựng các văn kiện của Đảng mà gần đây nhất là Nghị quyết 27 về nhà nước pháp quyền, trước đó là thường trực Ban Biên tập Hiến pháp 2013… thì thấy cần phát huy trí tuệ Nhân dân.

Những sinh hoạt như vậy chính là cụ thể hóa chủ trương của Đảng là “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Qua đó, Nhân dân cũng thấy mình là người chủ thực sự của đất nước, có quyền đóng góp vào các văn kiện cao nhất của Đảng, Nhà nước.

Nhưng để được như vậy thì phải làm thực chất, lấy ý kiến thực chất. Như thời điểm làm Hiến pháp 2013, những người trong thường trực Ban Biên tập đã phân công nhau đi các tỉnh, các hội nghị lớn để giới thiệu các quan điểm, tư tưởng lớn cho việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992.

Việc này một mặt để người tham dự hội nghị hiểu quá trình dự thảo, qua đó dù tán đồng hay không thì cũng có cơ sở để góp ý. Mặt khác, Ban Biên tập cũng trực tiếp nắm bắt được ý kiến của người dân, của cơ sở, để tiếp tục hoàn thiện dự thảo.

. Đấy là làm Hiến pháp 2013, còn nay với dự thảo văn kiện Đại hội XIV thì như thế nào?

+ Theo tôi, cơ quan chủ trì cần phát hành thêm tài liệu giới thiệu những điểm mới, những nội dung quan trọng còn ý kiến khác nhau để người dân tập trung thảo luận, góp ý.

Khâu tổ chức cần hết sức chu đáo, tỉ mỉ. Chẳng hạn, tổ chức lấy ý kiến theo nhóm đối tượng như mời các nhà kinh tế để góp ý sâu về các nội dung kinh tế; mời những chuyên gia về nhà nước, về quyền lực để góp ý về mảng hoàn thiện nhà nước pháp quyền và kiểm soát quyền lực; về nội dung xây dựng đảng thì mời các chuyên gia về công tác đảng…

Ngoài ra, để thu hút sự quan tâm của người dân thì nên tổ chức diễn đàn về từng chủ đề của văn kiện, thúc đẩy thảo luận xã hội để đi đến đồng thuận từng vấn đề cho đến toàn văn kiện. Làm tốt các công tác này sẽ góp phần tăng uy tín của đảng.

Lấy ý kiến Nhân dân rất quan trọng

. Họp báo công bố dự thảo văn kiện Đại hội XIV, GS Tạ Ngọc Tấn, thành viên Ban Biên tập, cho biết "quá trình dự thảo đã làm rất kỹ, tổ chức rất nhiều hội thảo, hội nghị, và gần như tháng nào dự thảo cũng được cập nhật làm mới". Dù đã chuẩn bị rất kỹ, thì việc tiếp tục lấy ý kiến Nhân dân sẽ mang thêm những giá trị gì, thưa ông?

+ Dù Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị đã cho ý kiến thì việc lấy ý kiến Nhân dân vẫn phải làm và cần làm thực chất. Đây là vấn đề mang tính nguyên tắc.

Đừng quan niệm làm kỹ rồi thì dân còn gì để đóng góp. Bởi Nhân dân là hàng vạn, hàng triệu người. Hàng vạn, hàng triệu ý kiến thì chắc chắn vẫn chọn lọc được những đóng góp giá trị, phản ánh đúng nhất nhu cầu của người dân, để hoàn thiện dự thảo.

Ngoài ra, như tôi nói, việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân không chỉ để nâng chất lượng dự thảo văn kiện, mà quan trọng hơn là thúc đẩy đồng thuận xã hội về những phân tích, đánh giá những gì đã làm được, chưa làm được, cùng mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cho thời gian tới.

. Xin cảm ơn ông!